Inowacyjność regionów
23.01.2013
Innowacyjność regionów
(dr inż. Adam Świda)
Pozycja konkurencyjna regionu odzwierciedla z jednej strony jego sukces, a drugiej niepowodzenie w prowadzonej aktywności rozwojowej i społecznej. Silna pozycja konkurencyjna regionu jest wynikiem stworzenia przez ten region systemu tworzącego klimat dla rozwoju. Długotrwały rozwój rozumiany jest jako zbiór atutów które pozwalają na utrzymywanie wysokiej efektywności w długim przedziale czasu oraz harmonijne rozwijanie się regionu. Podstawowym elementem konkurencyjności regionu jest jego potencjał innowacyjny rozumiany jako zdolność tworzenia jak i absorpcji innowacji. Innowacyjność regionów[1] jest terminem pojemnym znaczeniowo. Pod tym pojęciem rozumie się zdolność i chęć regionów do ciągłego poszukiwania i wykorzystywania w praktyce gospodarczej wyników badań naukowych i prac badawczo-rozwojowych, nowych koncepcji, pomysłów, wynalazków, doskonalenia i rozwoju wykorzystywanych technologii produkcji materialne i niematerialnej (usługi), wprowadzania nowych metod i technik w organizacji i zarządzaniu, doskonalenia i rozwijania infrastruktury oraz zasobów wiedzy[2].
Pomiar innowacyjności
Pomiar innowacyjności nie jest procesem prostym. Dotyczy to zarówno innowacyjności firm jak i innowacyjności regionów. Samo pojęcie innowacyjności – jak to zostało już wykazane jest bardzo pojemne i szerokie. Problem innowacyjności regionów nie jest do końca rozpoznany. Istnieją pewne rozpowszechnione już miary, ale one nie wszystkiego nie tłumaczą. Na dzień obecny innowacyjność regionów mierzy się na podstawie danych o wydatkach na prace badawczo rozwojowe (B+R) w poszczególnych regionach. Jest to miara wygodna, która opiera się na dużej statystycznej bazie danych w krajach OECD [Oxford handbook of innovation, s. 151] Miary odnoszące się do wysokości nakładów na B+R mają jednak charakter typowo ekonomiczny. Natomiast innowacja nie jest jednowymiarowa. Na innowacyjność mają wpływ takie elementy jak: idee, procesy uczenia, kreowanie wiedzy, rdzenne kompetencje organizacji itp.. Wszystkie wymienione czynniki umykają więc prostemu pomiarowi nakładów B+R. Obecnie zaleca się szeroki wielokryterialny pomiar innowacyjności na bazie wielu wskaźników. Do takich wskaźników zaliczyć można [Oxford Handbook of Innovation, s. 152]:
Dodatkowym problemem przy pomiarze innowacyjności regionów jest dostępność danych. W praktyce sytuacja nie jest optymistyczna. Studiując cykliczne opracowania na ten temat (np.: European Regional Scoreboard) wynika jednoznacznie, iż niektórych danych po prostu nie ma, inne są, ale nieaktualne. Dodatkowe problemy są też konsekwencją poszerzenia Unii Europejskiej o nowe kraje. Z punktu widzenia wzrostu innowacyjności regionów w Polsce najbardziej przydatnym indeksem jest European Regional Innovation Scoreboard.
Cykliczna seria European Regional Innovation Scoreboard, przedstawia aktualną ocenę innowacyjności regionów w Unii Europejskiej. Przy opracowywaniu tych raportów posłużono się następującymi wskaźnikami:
Badający dysponowali pełnymi danymi dotyczącymi takich kategorii pomiarowych jak: zasoby ludzkie w nauce i technice, udział w ustawicznym uczeniu się, zatrudnienie w usługach wysokiej techniki. W wypadku pozostałych wskaźników dane są niepełne. Wskaźnikiem dla którego dostępność do danych liczbowych jest najmniejsza jest „wydatki publiczne na badania i rozwój”.
Analiza informacji zawartych w raportach European Regional Scoreboard z lat 2006 - 2012pozwala na wyciągnięcie następujących wniosków:
Rys.1. Regionalne wyniki innowacji
Źródło: European Regional Innovation Scoreboard 2006
Kolejne edycje Regional Innovation Scoreboard z lat 2011 i 2012 ujmują już Bułgarię i Rumunie tzn. państwa, które przystąpiły do UE w roku 2010. Edycje te oceniają innowacyjność krajów i regionów UE w ramach czterech poziomów. I tak poziom pierwszy to liderzy (innovator leaders), kolejną grupę stanowią nadążający (innowator followers), następnie mamy umiarkowanych innowatorów (moderate innovators) a na końcu innowatorów skromnych (modest innovators)
Najsłabsze regiony (modest innovators) znajdują się w krajach takich jak Bułgaria, Litwa, Łotwa i Rumunia [Innovation Union Scoreboard 2011 s. 7]
Polska w 2012 została sklasyfikowana jako umiarkowany innowator (moderate) natomiast Region Dolnośląski jako skromny (modest - high). [Regional Innovation Scoreboard 2012, s. 44]. Regiony w Polsce nie osiągnęły jeszcze średniego poziomu rozwoju regionów europejskich (poza województwem mazowieckim). Jednak dzięki miarom innowacyjności dysponujemy już wiedzą na temat luki rozwojowej. Powinno to stanowić punkt wyjścia do podejmowania szerokich i różnorodnych działach w obszarze innowacyjności i konkurencyjności regionów.
Literatura:
[1] Pojęcie regionu jest różnie definiowane w zależności od przyjętego kryterium. Z administracyjnego punktu widzenia za region uważa się wyodrębniony o wspólnych cechach (społecznych, ekonomicznych, kulturowych,) obszar, w którym istnieje jeden ośrodek centralny, który oddziałuje na cały ten teren. Istotną cechą regionu jest posiadanie względnej samodzielności (autonomii) oraz wspólnej organizacji i władzy. Regiony w Unii Europejskiej (UE) klasyfikuje się według nomenklatury NUTS (nomenclature des unites territoriales statistiques), która została wprowadzona przez Eurostat – urząd statystyczny działający przy Komisji UE. Klasyfikacja na jednostki NUTS opiera się na wcześniejszych podziałach instytucjonalnych istniejących w krajach członkowskich. Wszystkie regiony w UE zostały zaliczone do czterech grup: NUTS 0 – dotyczy obszaru poszczególnych krajów członkowskich, NUTS 1 – makroregionów, NUTS 2 –regionów, a NUTS 3 –mniejszych jednostek podziału terytorialnego.
[2] Innowacje i transfer technologii. Słownik pojęć, PARP, Warszawa 2005, s. 76
[3] EPO (European Patent Office- Europejski Urząd Patentowy) organ wykonawczy Europejskiej Organizacji Patentowej powołanej na mocy Konwencji o udzielaniu patentów europejskich. Europejski Urząd Patentowy ocenia zgłoszenia wniosków o patent europejski i przyznaje patenty europejskie.